Opsiyonlar Nasıl Fiyatlanır?

Opsiyonlarda Fiyatlama Nedir?

Opsiyon fiyatı içsel değer ve zaman değeri olmak üzere iki bileşenden oluşur:

Opsiyon Fiyatı = İçsel Değer + Zaman Değeri

İçsel değer, dayanak varlığın spot piyasa fiyatı ile opsiyonun kullanım fiyatı arasındaki farka eşittir. Zaman değeri ise aslında opsiyonu alan kişinin dayanak varlığın (payın) fiyatındaki belirsizlik için belirlediği fiyattır. Dayanak varlık spot piyasa fiyatı 10 TL olan pay üzerine yazılı 9,5 TL kullanım fiyatlı bir opsiyon sözleşmesine yatırımcının 0,8 TL prim ödediği varsayımı altında, 0,8 TL’lik primin 0,5 TL’lik (10-9,5) kısmı opsiyonun içsel değeri, geri kalan 0,3 TL’lik kısmı ise opsiyonun zaman değeridir.

Opsiyon fiyatlama, opsiyonun türüne, tipine, kullanılan modele göre farklılık göstermektedir.

Opsiyon Fiyatına Etki Eden Faktörler Nelerdir?

Dayanak Varlığın Fiyatı

Dayanak varlığın fiyatı ile alım opsiyonunun fiyatı arasında pozitif, satım opsiyonu fiyatı arasında negatif yönlü bir ilişki bulunmaktadır. Dayanak varlığın fiyatı yükseldikçe (S-K değeri büyüyeceğinden) alım opsiyonunun fiyatı artarken, satım opsiyonunun fiyatı (S-K değeri küçüleceğinden) azalmaktadır.

Kullanım Fiyatı

Opsiyonun kullanım fiyatı ile alım opsiyonunun fiyatı arasında negatif, satım opsiyonunun fiyatı arasında pozitif yönlü bir ilişki bulunmaktadır. Kullanım fiyatı yükseldikçe alım opsiyonlarında dayanak varlığı daha yüksek bir fiyattan alma söz konusu olduğundan alım opsiyonunun değeri azalırken, satım opsiyonunda dayanak varlığı daha yüksek bir fiyattan satma söz konusu olduğundan satım opsiyonunun değeri artmaktadır.

Vadeye Kalan Gün Sayısı

Amerikan opsiyonlar için vadeye kalan gün sayısı ile hem alım hem de satım opsiyonu arasında pozitif yönlü bir ilişki vardır. Vadeye kalan gün sayısı arttıkça hem alım hem de satım opsiyonlarının fiyatı artmaktadır. Bir Amerikan opsiyon vade sonuna ne kadar yakınsa değeri de o kadar azalacaktır. Avrupa opsiyonlar için vadenin opsiyon fiyatına etkisi farklı sözleşmeler için farklı yönde olabilmektedir.

Volatilite (Oynaklık)

Dayanak varlığın volatilitesi ile hem alım hem de satım opsiyonunun değeri arasında pozitif yönlü bir ilişki vardır. Dayanak varlığın volatilitesi arttıkça hem alım hem de satım opsiyonlarının değeri artmaktadır.

Piyasa Faiz Oranı

Faiz oranı ile alım opsiyonunun değeri arasında pozitif, satım opsiyonunun değeri arasında ise negatif yönlü bir ilişki bulunmaktadır. Faiz oranı yükseldikçe alım opsiyonlarının değeri artarken, satım opsiyonlarının değeri azalmaktadır.

Temettü (Kâr Payı) 

Dayanak varlığın ait olduğu şirketin ödediği temettü ile alım opsiyonunun fiyatı arasında negatif, satım opsiyonunun fiyatı arasında ise pozitif yönlü bir ilişki bulunmaktadır. Vadeye kadarki dönemde ödenecek temettü arttıkça alım opsiyonunun değeri azalırken, satım opsiyonunun değeri artmaktadır.  

Kullanım Fiyatına İlişkin Örnekler:

Örnek1:

O_GARANE0420C7.00 sözleşmesi, kullanım fiyatı 7 TL olan bir alım (call) opsiyonunu göstermektedir. Avrupa tipi olan bu opsiyon sözleşmesi, uzun pozisyon taşıyan yatırımcılara vade sonu olan 30 Nisan 2020 tarihinde 7 TL fiyatla 100 adet Garanti payını alma hakkı verir.

Opsiyon sözleşmesi; spot fiyat 7 TL’nin üzerinde iken karda, 7 TL seviyesinde iken başabaşta ve 7 TL’nin altındayken ise zarardadır.

Örnek 2:

O_AKBNKE0420P10.00 sözleşmesi, kullanım fiyatı 12 TL olan bir satım (put) opsiyonunu göstermektedir. Avrupa tipi olan bu opsiyon sözleşmesi, uzun pozisyon taşıyan yatırımcılara vade sonu olan 30 Nisan 2020 tarihinde 12 TL fiyatla 100 adet Akbank payını satma hakkı verir.

Opsiyon sözleşmesi; spot fiyat 12 TL’nin altında iken karda, 12 TL seviyesinde iken başabaşta ve 12 TL’nin üzerindeyken ise zarardadır.