Risk Yönetimi ve Teminatlandırma Nedir?

Sistemde, işlem öncesi ve işlem sonrası olmak üzere iki katmanlı bir risk yönetimi yapısı oluşturulmuştur. İşlem öncesi risk yönetimi, işlem öncesi risk yönetimi uygulaması olan PTRM tarafından yapılmaktadır. PTRM, Sisteme girilen emirler ve gerçekleştirilen işlemlerden dolayı karşılaşılabilecek olası riskleri kontrol etmeye ve söz konusu riskleri izlemeye yönelik olarak işlem ve takas platformları ile entegre olarak geliştirilmiş bir risk yönetimi uygulamasıdır. Uygulama ile işlem terminali, FixAPI ve OUCH protokollerinden sisteme gönderilen emirlerin ve gerçekleşen işlemlerin riskleri kontrol edilir. Risk kontrolleri emirler sisteme kabul edilmeden önce (emir öncesi), kabul edildikten sonra (emir sonrası) ve işlem anında olmak üzere farklı aşamalarda yapılabilir.

İşlem sonrası risk yönetimi Takasbank tarafından yapılır. Piyasada gerçekleştirilen işlemler için portföy bazında teminatlandırma yöntemi uygulanır. Portföy bazında teminat hesaplamasına esas teşkil edecek parametreler Takasbank tarafından belirlenir ve duyurulur. Risk yönetimi ve teminatlandırma yöntemine ilişkin olarak Takasbank Merkezi Karşı Taraf Mevzuatı hükümleri uygulanır.

Takasbank, portföy bazında teminatlandırma işlemlerinde BISTECH Marjin Yöntemi algoritmasını kullanır. BISTECH Marjin Yöntemi değişik fiyat ve volatilite (oynaklık) değişim seviyelerine dayalı olarak oluşturulan senaryolar arasından maksimum risk göz önünde bulundurularak, teminat tutarı portföy bazında hesaplanmaktadır. En basit haliyle örnek vermek gerekirse, portföyünüzde vadeli işlem sözleşmeleri için, başka herhangi bir pozisyonunuz yokken sadece 1 pozisyon almak için gerekli teminatı öğrenmek için BISTECH Marjin Yöntemi parametrelerinde tanımlanan ve dayanak varlık için oluşabilecek maksimum fiyat değişikliğini ifade eden, “Fiyat Değişim Aralığı”na (PriceScanRange-PSR) bakılabilir. Böyle bir durumda alacağınız pozisyon için BISTECH Marjin Yöntemi sizden 1 PSR değerinde bir teminat isteyecektir.

Örneğin, aşağıdaki tabloya göre başka bir pozisyonunuz yokken BIST 30 Endeks vadeli işlem sözleşmesinde 10 adet kısa ya da uzun pozisyon almak için BISTECH Marjin Yöntemi tarafından talep edilecek teminat tutarı: 1120*10=11.200 TL’dir.  Güncel teminat değerlerine buradan ulaşabilirsiniz.

**Aracı kurumlar müşterilerinden risk yönetimi çerçevesinde Borsa ve Takasbank tarafından belirlenmiş teminat tutarlarından daha fazlasını talep edebilirler.

***BISTECH Marjin Yöntemi portföyünüzdeki ürünlerin birbirleriyle ilişkilerini çeşitli parametreler ile ölçtüğü için, portföyünüze göre bulunması gereken teminatınız değişecektir.